Έφτασε και η ώρα, στόλισα και εγώ το δενδράκι μου

Έφτασε και η ώρα, στόλισα και εγώ το δενδράκι μου, απλό γεμάτο αγάπη, ευχές και όνειρα για ένα όμορφο αύριο.

Χριστούγεννα χωρίς δένδρο είναι σαν να κλίνεις το σπιτικό σου από την αγάπη και το φως. Μικρά έθιμα , αλλά γεμίζουν το σπίτι με χαμόγελα και αγάπη. Από μικρή θυμάμαι αυτές τις ωραίες στιγμές που στολίζαμε όλη μαζί το μικρό δενδράκι και περιμέναμε όλη νύχτα τον ερχομό του άγιου Βασίλη να μας αφήσει τα δώρα παραμονή της πρωτοχρονιάς.

Τι θα άλλαζε τώρα? Τίποτα

Και σήμερα με την ίδια λαχτάρα στόλισα το δένδρο και θα περιμένω και πάλι τον άγιο Βασίλη να έρθει στο σπιτικό μου και πάλι .. να του τρατάρω γάλα ζεστό και μικρά λαχταριστά τραγανά μπισκότα. Ένα έθιμο που μεγάλωσαν χιλιάδες γενιές με αυτό.

Το έθιμο στην Ελλάδα έχει ξενική προέλευση και το εισήγαγαν οι Βαυαροί. Για πρώτη φορά στολίστηκε δέντρο στα ανάκτορα του Όθωνα το 1833 και μετά στην Αθήνα. Από το Β’ παγκόσμιο πόλεμο και μετά το δέντρο με στις πολύχρωμες μπάλες μπήκε σε όλα τα ελληνικά σπίτια.

Πρόδρομός του, το χριστόξυλο ή δωδεκαμερίτης ή σκαρκάνζαλος, ένα χοντρό ξύλο από αχλαδιά ή αγριοκερασιά. Τα αγκαθωτά δέντρα, κατά τη λαϊκή αντίληψη, απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, στις στις καλικάντζαρους. 

Οι πρόγονοί στις τοποθετούσαν το χριστόξυλο στο τζάκι του σπιτιού την παραμονή των Χριστουγέννων. Η στάχτη των ξύλων προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό. Το χριστόξυλο αντικαταστάθηκε από το χριστουγεννιάτικο δέντρο, το οποίο από τη Γερμανία εξαπλώθηκε και ρίζωσε και στις ευρωπαϊκές χώρες, για να ταξιδέψει στη συνέχεια στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού.

Σ’ ένα Συριακό κείμενο που υπάρχει σε χειρόγραφο στο Βρετανικό Μουσείο. Το κείμενο αναφέρεται σε έναν ναό που έχτισε το 1512 ο Αναστάσιος ο Ά στα βόρεια στις Συρίας και στον οποίο υπήρχαν δύο μεγάλα ορειχάλκινα δέντρα. Σύμφωνα με μια παράδοση, το στόλισμα του δέντρου καθιερώθηκε από τον Μαρτίνο Λούθηρο, ο οποίος, περπατώντας τη νύχτα στα δάση και βλέποντας τα χειμωνιάτικα αστέρια να λάμπουν μέσα στα κλαδιά, συνέλαβε την ιδέα στις τοποθέτησης στις φωτεινού δέντρου στο σπίτι του, που θα απεικόνιζε τον έναστρο ουρανό απ’ όπου ο Χριστός ήρθε στον κόσμο.

Ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ Ιερόθεος καταθέτει μια ενδιαφέρουσα άποψη στο βιβλίο του «Δεσποτικές Εορτές»:

«Έχω την υποψία ότι η συνήθεια να στολίζουμε δένδρο κατά την διάρκεια των Χριστουγέννων δεν είναι απλά ένα έθιμο που μας ήλθε από την Δύση και το οποίο πρέπει να αντικαταστήσουμε από άλλα έθιμα πιο ορθόδοξα. Δεν έχω, βέβαια, ενδιατρίψει γύρω από την ιστορία του Χριστουγεννιάτικου δένδρου και από που προήλθε, αλλά νομίζω ότι συνδέεται με την εορτή των Χριστουγέννων και το αληθινό της νόημα.

Κατ’ αρχάς δεν είναι άσχετο με την προφητεία του Προφήτου Ησαΐου: «εξελεύσεται ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί, και άνθος εκ της ρίζης αναβήσεται». Αυτή την προφητεία είχε υπ’ όψη του ο ιερός Κοσμάς ο ποιητής, όταν έγραφε: «Ράβδος εκ της ρίζης Ιεσσαί, και άνθος εξ αυτής Χριστέ εκ της Παρθένου ανεβλάστησας…». Ρίζα είναι ο Ιεσσαί, ο πατήρ του Δαυίδ, ράβδος είναι ο βασιλεύς Δαυίδ, άνθος που βγήκε από την ρίζα και την ράβδο είναι η Θεοτόκος. Και ο καρπός που προήλθε από το άνθος της Παναγίας είναι ο Χριστός. Αυτό το παρουσιάζει θαυμάσια η ιερά αγιογραφία.

Έτσι, το Χριστουγεννιάτικο δένδρο μπορεί να μας θυμίζει το γενεαλογικό δένδρο του Χριστού ως ανθρώπου, την αγάπη του Θεού, αλλά και τις διαδοχικές καθάρσεις των Προπατόρων του Χριστού. Στην κορυφή δε είναι το άστρο που είναι ο Θεάνθρωπος Χριστός.

Έπειτα, το Χριστουγεννιάτικο δένδρο μας θυμίζει τόσο το ξύλο της γνώσεως, όσο και το ξύλο της ζωής, κυρίως όμως το δεύτερο. Υπογραμμίζει εμφανώς την αλήθεια ότι ο Χριστός είναι το ξύλο της ζωής και ότι δεν μπορούμε να ζήσουμε, ούτε να εκπληρώσουμε τον σκοπό της υπάρξεώς μας, αν δεν γευθούμε αυτό το ξύλο, «τό παρεκτικόν ζωής».

Το δέντρο αγαπήθηκε πολύ και η χρήση του γενικεύτηκε σε σπίτια, καταστήματα, υπηρεσίες κλπ. το υποδέχονται στην καλύτερη γωνιά τους.

Άσχετα με την προέλευση του εθίμου, γεγονός είναι πως τα πράσινα και αειθαλή δέντρα, έλατα ή πεύκα, έχουν την έννοια του συμβόλου της αιωνιότητας της ζωής.

Το γκι: θεωρείται καλότυχο φυτό. Πιστεύεται ότι φύτρωσε όταν ο Χριστός περπάτησε στη γη. Η παράδοση λέει πως τα αγκαθωτά φύλα και οι κόκκινοι καρποί του συμβολίζουν τα μαρτύρια του Χριστού. Ο λαός το λέει και Αγκάθι του Χριστού.

Οι άνθρωποι κάποτε πίστευαν ότι το γκι και το πουρνάρι έχουν την ικανότητα να συγκεντρώνουν κοντά τους τα καλά πνεύματα και να απομακρύνουν με τα αγκάθια τους τα κακά.

Στις μέρες μας το γκι χρησιμοποιείται πολύ ως διακοσμητικό. Οι μικρές κόκκινες μπαλίτσες ανάμεσα στα πράσινα φύλλα του δίνουν ένα διακριτικό χρώμα στη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση. Μου αρέσει ιδιαίτερα αυτό το φυτό και το προτιμώ στο χώρο μου…

Το πουρνάρι: Η παράδοση αναφέρει ότι οι βοσκοί άναψαν κλαδιά πουρναριού για να φωτίσουν το δρόμο τους προς τη φάτνη που γεννήθηκε ο Χριστός…

 Αγριοκρεμμύδα: θεωρείται τυχερό φυτό και πιστεύεται ότι φέρνει καλοτυχία στο σπίτι. Και τούτο διότι αν και ξεριζώνεται από τη γη δεν ξεραίνεται, αλλά διατηρεί τη ζωντάνια και βγάζει νέα φύλλα. Οι άνθρωποι πίστευαν ότι φέρνοντάς την στο σπίτι τους θα έπαιρναν δύναμη , ζωντάνια και τύχη.

Γι’ αυτό και σήμερα αρκετοί προμηθεύονται την αγριοκρεμμύδα, μπότσικα ή κουτσούνα και τη βάζουν στο σπίτι τους την πρωτοχρονιά για υγεία και καλοτυχία. Συνήθως τη στολίζουν με μια κόκκινη, γιορτινή κορδέλα για να είναι και στοιχείο διακοσμητικό.

Ρόδι: χρησιμοποιείται με συμβολική σημασία στις χαρές και στις λύπες των ανθρώπων. Την Πρωτοχρονιά υπάρχει το έθιμο να σπάζουν ρόδι στην πόρτα του σπιτιού για γούρι. Πιστεύεται ότι έτσι θα έρθει καλοτυχία και ευημερία στην οικογένεια.

Χαρακτηριστική είναι η φράση:
«Σαν το λιθάρι γεροί, και σαν το ρόδι γεμάτοι!»
Το ρόδι εξακολουθεί να έχει ξεχωριστή θέση στη γιορτινή διακόσμηση και στο γιορτινό τραπέζι μας.

Αλεξανδρινό: είναι το κλασσικό φυτό των Χριστουγέννων. Η παρουσία του είναι έντονη και η λάμψη του εντυπωσιακή! Τα φλογερά κόκκινα φύλλα του δίνουν μια ζεστή νότα στη διακόσμηση του σπιτιού.

Το «χριστολούλουδο» εκτός από την ωραία εικόνα, με τα αστερόμορφα φύλλα του παραπέμπει στο αστέρι της Βηθλεέμ… Εξάλλου με την εμφάνισή του στα ανθοπωλεία και στις λαϊκές αγορές προαναγγέλλει τον ερχομό των Χριστουγέννων!

Από τη διακόσμηση δε λείπουν και τα γούρια τα οποία πιστεύεται ότι θα μας φέρουν καλοτυχία τη νέα χρονιά!
Παραδοσιακά πέταλα και ρόδια, σπιτάκια, αστέρια, καρδιές, κλειδιά, κανέλες, αγγελάκια… Εδώ η παράδοση όχι απλά διατηρείται αλλά υπερ-εμπλουτίζεται!

Ομολογώ πως δεν τα καταφέρνω και τόσο καλά να δημιουργώ όλα αυτά, αλλά Θαυμάζω τις χρυσοχέρες γυναίκες που τα δημιουργούν. 

Τα Χριστούγεννα είναι μια ξεχωριστή στιγμή που πάντα με κάνει να νιώθω νοσταλγικά. Θυμάμαι τις υπέροχες διακοπές το χειμώνα, όταν ήμουν παιδί. Στο σχολείο συνηθίζαμε για την προετοιμασία όλων των ειδών από θεάματα,  τραγουδούσαμε τα κάλαντα και διακοσμούσαμε όλες τις τάξεις μας με όλα τα είδη των φανταχτερών στολιδιών.

Τα Χριστουγεννιάτικα Δέντρα ήταν πάντα το κεντρικό κομμάτι του κάθε χώρου που μας έκανε να αισθανόμαστε πιο κοντά στο πνεύμα αυτών των όμορφων διακοπών.

Άσχετα από το αν πιστεύουμε ή όχι στις μυθικές δυνατότητες όλων αυτών που προανέφερα, το σίγουρο είναι ότι η ωραία διακόσμηση του χώρου μας δημιουργεί θετική διάθεση. Και μόνο γι’ αυτό αξίζει να ασχοληθούμε. Εξάλλου, ακόμα και η υπερβολή αυτές τις μέρες δικαιολογείται! Καλές γιορτές φίλοι μου.