Η Κίμωλος

Η Κίμωλος ανήκει στο σύμπλεγμα των Νοτιοδυτικών Κυκλάδων, απέχει 87 ναυτικά μίλια από τον Πειραιά και βρίσκεται πολύ κοντά στη Μήλο.

Είναι νησί ηφαιστειογενές, έκτασης 37 τετραγωνικών χιλιομέτρων, με μοναδική ποικιλία πετρωμάτων των οποίων χαρακτηριστικό είναι το άσπρο τους χρώμα, «κιμώλια γη». Είναι το νησί που μοιάζει σαν ζωγραφιά. Είναι το νησί με το θαλάσσιο τιρκουάζ χρώμα ακόμα θα κλέψει το μάτι σας το λευκό χρώμα που ζωγραφίζεται όλο το νησί.

Ένα αργιλώδες πέτρωμα σαν πούδρα που χρησιμοποιούταν ως σαπούνι αλλά και στην ιατρική. 

Ήταν διάσημη, επίσης, για τα σύκα της και για τους αχινούς της. Από αυτούς τους τελευταίους, μάλιστα, ονομάστηκε και Εχινούσα.

Η χλωρίδα και πανίδα του νησιού είναι μοναδική. Εδώ, συναντάμε τη μεσογειακή φώκια, το μοναδικό είδος της οχιάς «λεμπετίνα», τη μπλε σαύρα, τον θαλασσοκόρακα, τη χρυσή κουκουβάγια, ένα σπάνιο είδος γερακιού, και πολλά αποδημητικά πουλιά.

Η μυθολογία λέει πως το όνομα του νησιού το έδωσε ο πρώτος οικιστής της, ο Κίμωλος. Οι Βενετοί την ονόμαζαν «Αρτζεντιέρα», ίσως από το ασημόχρωμο τόνο των πετρωμάτων της. Στο Μεσαίωνα, το νησί λεγόταν «Εχινούσα», δηλαδή η νήσος των Εχιδνών.

Η αρχαία πόλη, πριν βυθιστεί,  βρισκόταν στα δυτικά του νησιού στη σημερινή θέση «Ελληνικά». Ότι απέμεινε από την πόλη βρίσκεται στο νησάκι Άγιος Ανδρέας, απέναντι από τα Ελληνικά, όπου στον βυθό της περιοχής βρέθηκαν ερείπια από τα σπίτια και τους τάφους της αρχαίας πόλης. Οι κάτοικοι συνέχισαν να κατοικούν εδώ μέχρι τη Βυζαντινή Εποχή όπως προκύπτει από τα ευρήματα αγγείων Ρωμαϊκών και Βυζαντινών Χρόνων.

Η Κίμωλος υπέστη, όπως όλα τα Κυκλαδονήσια, πολλά δεινά από τις επιδρομές των πειρατών και την κυριαρχία αλλόθρησκων κατακτητών αλλά γνώρισε και ημέρες δόξας. Κατά τη διάρκεια της Φραγκοκρατίας, ο Μάρκος Σανούδος, ένωσε την Κίμωλο με το Δουκάτο της Νάξου (1207). Στη συνέχεια το νησί καταλήφθηκε από τους Τούρκους και κατά το Ρωσοτουρκικό πόλεμο (1770-1774), από τους Ρώσους.

Μετά την απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό (1828) η Κίμωλος ενσωματώθηκε στο νεοσύστατο Ελληνικό κράτος.

Είναι ένα νησί που θα βρούμε χιλιάδες ενδιαφέροντα σημεία να επισκεφτούμε και να απολαύσουμε ομορφιές που δεν μπορούσαμε να φανταστούμε.

Οι οικισμοί Μέσα Κάστρο και Έξω Κάστρο στο Χωριό, δείγματα αιγαιοπελαγίτικης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.

Η εκκλησία του Χριστού, η αρχαιότερη εκκλησία  του νησιού, η οποία χτίστηκε το 1592 από τον ιερέα Ιωάννη Ράμφο.

Ο ναός της Παναγίας της Οδηγήτριας, η μητρόπολη του νησιού στην οποία βρίσκεται η εικόνα της Παναγίας φιλοτεχνημένη από τους Παλαιολόγους τον 15ο αιώνα.

Ο ναός του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, μοναδικό στολίδι ιδιαίτερης ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας με την εικόνα του αγίου Χρυσοστόμου η οποία αγιογραφήθηκε το 18ο αιώνα.

Το Μουσείο της Κιμώλου, όπου φυλάσσονται, μεταξύ άλλων, αγγεία γεωμετρικών και αρχαϊκών χρόνων.

18 παραλίες περιτριγυρίζουν το νησί (Αλυκή, Μπονάτσα, Καλαμίτσι, Αη – Γιώργης, Λειβαδάκι, Κλίμα, Ρέμα, Ψάθη, Σούφι, Μοναστήρια, Όρμος της Αθηνιάς, Κάστρο, Πάνω Μερσίνι, Κάτω Μερσίνι, Άλμουρα, Της Παναγιάς τ’ αυλάκι, Ελληνικά και Ασπρόγκρεμα.)

Πάμε να γνωρίσουμε μαζί την Κίμωλο.

Το πλοίο της γραμμής ή τα καΐκια από τη Μήλο θα σας αποβιβάσουν στο 

λιμάνι του νησιού, την Ψάθη, που είναι το επίνειο του Χωριού, του κεντρικού οικισμού της Κιμώλου. Το Χωριό βρίσκεται σε απόσταση μόλις ενός χιλιομέτρου και απλώνεται γύρω από το επιβλητικό Κάστρο στους πρόποδες του Ξαπλοβουνίου. 

Η περιοχή προστατεύεται από τους βόρειους ανέμους και είναι ένα ασφαλές καταφύγιο στα μελτέμια του καλοκαιριού, για τους επισκέπτες. Τέσσερεις Πορτάρες είναι τα περάσματα

για να πάτε από τον οικισμό του Έξω Κάστρου στον οικισμό του Μέσα Κάστρου. Τα ίδια, όμως, τα σπίτια του Χωριού διαμορφώνουν, με την ενότητά τους, την οχύρωση που χρειάστηκε στα παλιά χρόνια η Κίμωλος. Οι τοίχοι τους αποτελούν ο ένας συνέχεια του άλλου και τα μικρά παραθύρια μοιάζουν με πολεμίστρες, έτοιμες να χρησιμεύσουν για την απώθηση οποιουδήποτε επιχειρούσε να επιτεθεί στο νησί. 

Αυτός ο περίπατος μέσα στα σπίτια του Κάστρου, με τα στενά δρομάκια και τα παλιά αρχοντικά, μάρτυρες της ιστορίας του νησιού και των περιπετειών που πέρασε στο πέρασμα των αιώνων, είναι από τα πρώτα πράγματα που θα πρέπει να κάνετε, αφιερώνοντας χρόνο στην γνωριμία με την Κίμωλο. Τα σπίτια είναι μικρά, κατάλευκα, πιστά στην αιγαιοπελαγίτικη αρχιτεκτονική, με λουλουδιασμένες αυλές και τα στενοσόκακα ασβεστωμένα, με χαριτωμένα μικρά σχέδια ζωγραφισμένα στα πατήματά τους.

Κάνοντας τον περίπατό σας στο Χωριό, θα έχετε τη δυνατότητα να βρεθείτε μέσα στο Μεσαιωνικό Κάστρο, αλλά και μπροστά στα Μουσεία, το Αρχαιολογικό και το Λαογραφικό, που φιλοξενούν σημαντικά ευρήματα από τις ανασκαφές της περιοχής και αξιόλογα αντικείμενα της καθημερινότητας, φορεσιές και φωτογραφικό υλικό από τις εργασίες των ντόπιων σε χρόνους περασμένους.

Από την πρώτη στιγμή θα διαπιστώσετε ότι σε κάθε γωνιά υπάρχει και μια εκκλησιά. Οι περισσότερες είναι μεταβυζαντινές, χτισμένες ανάμεσα στον 16ο και 19ο αιώνα και δεσπόζουν σε κεντρικά σημεία των οικισμών. 

Στο Χωριό ξεχωρίζει ο ναός της Παναγίας της Οδηγήτριας, που είναι και η Μητρόπολη της Κιμώλου. Πανηγυρίζει στις 21 Νοεμβρίου και, όπως καταλαβαίνετε, τις ημέρες αυτές ολόκληρο το νησί ντύνεται στα γιορτινά του και οι λίγοι επισκέπτες, εκείνη την περίοδο, παίρνουν μια γεύση από το τι σημαίνει Αιγαιοπελαγίτικο πανηγύρι. Στο εσωτερικό της εκκλησίας θα δείτε την εικόνα της Οδηγήτριας, που φιλοτεχνήθηκε τον 15ο αιώνα και μεταφέρθηκε στην Κίμωλο από Σίφνιους μέτοικους. Μέσα στο κάστρο υπάρχει η παλιότερη εκκλησία του νησιού, η Γέννηση του Χριστού, που χτίστηκε το 1592. Αυτή όπως και η εκκλησία του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου θεωρούνται τα σημαντικότερα θρησκευτικά μνημεία του νησιού και για το λόγο αυτό έχουν ανακηρυχθεί διατηρητέα. 

Στη βόλτα σας μέσα στο Χωριό και το Κάστρο, μην ξεχάσετε να ξαποστάσετε σε κάποιο από τα γραφικά καφενεδάκια και να γευθείτε τοπικούς μεζέδες σε μία από τις ταβέρνες του νησιού. Φτάνοντας στην πλατεία που βρίσκεται το σχολείου, θα ζηλέψετε τους μαθητές του που στα διαλείμματα απολαμβάνουν την υπέροχη θέα που προσφέρει η προνομιακή θέση της.

Αν είστε λάτρεις της ωραίας θέας, συνεχίστε από την περιοχή του Τσουκαλά, με κατεύθυνση το Ξαπλοβούνι και τους παλιούς ανεμόμυλους. Συνεχίστε μέχρι τον Παντοκράτορα και επιλέξτε για την επιστροφή σας το μονοπάτι στην είσοδο του Χωριού (Μυζηθρού). Παλιοί ανεμόμυλοι Μύλοι υπάρχουν και στη περιοχή του Καρκάνη.

Στη νότια έξοδο του Χωριού, αφιερώστε λίγο χρόνο στον ψαράδικο οικισμό της Γούπας με τα «σύρματα» (σπηλιές πελεκημένες στο μαλακό βράχο, όπου φυλάσσονται οι βάρκες). Πρόκειται για μία από τις ωραιότερες 

νησιωτικές εικόνες που αντικρίζει κανείς στην Κίμωλο και με την ιδιαιτερότητά τους θα κερδίσουν αρκετό από το χρόνο σας για φωτογράφηση, με την εικαστική πινελιά που προσθέτουν σε έναν, έτσι κι αλλιώς, ξεχωριστό τόπο.

Στην Κίμωλο, την άνοιξη, στην παραλία της Αλυκής, η «λίμνη» γίνεται τόπος προσωρινής μετανάστευσης πουλιών, ενώ το τοπίο θα έχει ήδη φορέσει τα γιορτινά του με το πράσινο και το εμπριμέ των λουλουδιών να κυριαρχεί.

Συνεχίστε την περιπλάνησή σας στην Κίμωλο, με τις περιοχές που βρίσκονται έξω από το Χωριό. Κοντά στο ακρωτήρι του Αγ. Γεωργίου, στο Καλαμίτσι, θα δείτε σκαλισμένη σε βράχο μια μορφή, που αποτελεί έργο αγνώστου καλλιτέχνη. Στη συνέχεια, κατευθυνθείτε προς Ελληνικά και Μαυροσπήλιαθα, όπου βρίσκεται βυθισμένη η αρχαία πόλη του νησιού. Οι πιο επίμονοι θα βουτήξουν με μάσκα για να δουν τα απομεινάρια του αρχαίου οικισμού, κάτω από το νερό. Αλλά και στην παραλία, η αίσθηση της ιστορικής μνήμης δημιουργεί ανατριχίλες, με την εικόνα της αρχαίας Νεκρόπολης. Πρόκειται για πολλούς αρχαίους τάφους που καλύπτον μία μεγάλη ιστορικά περίοδο, από τη Μυκηναϊκή μέχρι την Ελληνιστική περίοδο. 

Αν κάνετε υπομονή και μείνετε ως το σούρουπο εδώ, θα απολαύσετε από τα Ασπράγρεμνα ένα μοναδικό ηλιοβασίλεμα.

Για την επόμενη ημέρα, όμως, επιβάλλεται να συνεχίσετε την περιήγηση με καΐκι, για να μπορέσετε να δείτε την Πελεκητή σπηλιά στον Κακοποταμό και να κολυμπήσετε μέσα στα θερμά ιαματικά νερά στην παραλία Αγιόκλημα. Δείτε, ακόμη, τη σπηλιά στον Κάβο της Γερακιάς που θα σας δώσει τη δυνατότητα να βουτήξετε στα ανοιχτογάλαζα

νερά της. Αξίζει, επίσης, τον κόπο να φτάσετε ως την τοποθεσία «Του Γερονικόλα τ` Αψηλά», για να δείτε από κοντά τα γκριζόλευκα ηφαιστειακά πετρώματα. Το νησάκι Πολύαιγος είναι από τις ατραξιόν της περιοχής, καθώς εξάπτει τη φαντασία του επισκέπτη με τους παράξενους γεωλογικούς σχηματισμούς που έχει  δημιουργήσει η ηφαστειακή λάβα. Ο γύρος της Πολυαίγου είναι από τις δημοφιλέστερες «κρουαζιέρες» για τους επισκέπτες της Κιμώλου. 

Ακόμη μια διαδρομή στην οποία θα πρέπει να αφιερώσετε λίγο χρόνο, είναι το γραφικό ψαράδικο λιμανάκι του Αγίου Νικολάου, με τα εντυπωσιακά απορρίμματα από την κατεργασία των πωριών, αλλά και το απάνεμο λιμανάκι του Αγ. Μηνά, όπου βρίσκεται η παλιά σκάλα φόρτωσης του σιδηρομαγγανίου. Για να φτάσετε ως εκεί, θα πρέπει να πάρετε τον ασφαλτόδρομο στη νότια έξοδο του Χωριού, και να κινηθείτε με κατεύθυνση ανατολικά βορειοανατολικά, προς Πράσα. Στο τέλος της διαδρομής, στην παραλία των Πρασών, θα βρεθείτε στις εγκαταστάσεις των ιαματικών λουτρών, ενώ, ακόμη βορειότερα, στον Κάβο του Αγίου Γεωργίου, θα απολαύσετε ακόμη μια υπέροχη θέα προς τη θάλασσα. Εδώ βρίσκονται και οι σπηλιές που χρησιμοποιούν ως καταφύγιο οι μεσογειακές φώκιες που συχνάζουν στην περιοχή. Σε αρκετά κοντινή απόσταση, βρίσκεται και το σημείο απ’ όπου γινόταν η εξόρυξη μπεντονίτη, αλλά και η μισοβυθισμένη σπηλιά στη Βρωμόλιμνο, που ήταν κατακόμβη ή στοά ορυχείου. 

Επιστρέφοντας στο Χωριό και κινούμενοι προς το εσωτερικό του νησιού, μπορείτε να επισκεφτείτε την ερειπωμένη ακρόπολη στο Παλιόκαστρο και το, «σήμα κατατεθέν» του νησιού, γεωλογικό μνημείο Σκιάδι. Πρόκειται για ένα τεράστιο μανιτάρι από πέτρα, ευφάνταστη ιδιοτροπία της φύσης και γεωλογικό μνημείο με εξαιρετικό ενδιαφέρον, τόσο για τους περιηγητές όσο και για τους επιστήμονες. Για να φτάσετε ως εκεί, όμως, θα πρέπει να περπατήσετε αρκετά, μέσω ενός μονοπατιού που ξεκινά από τη Χώρα.  

Η Μεσογειακή φώκια είναι δείκτης υγείας του θαλάσσιου περιβάλλοντος και μέρος της πλούσιας βιοποικιλότητας της Ελλάδας.. Στα ελληνικά νερά φιλοξενείται ο μεγαλύτερος πληθυσμός της, που υπολογίζεται περίπου στα 250 με 300 άτομα. Όσο υπάρχει η Monachus monachus στα ελληνικά νερά, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι οι θάλασσές μας είναι από τις πιο υγιείς και καθαρές στον κόσμο! Η Monachus monachus είναι από τα μεγαλύτερα είδη φωκών στον κόσμο. Έχει μήκος γύρω στα 2,5 μέτρα και ζυγίζει περίπου 300 κιλά. Μπορεί να φτάσει σε ηλικία τα 45 χρόνια.

Το σχήμα του σώματος της είναι ατρακτοειδές έτσι ώστε να διευκολύνει την κίνηση της μέσα στο νερό και τα άκρα της έχουν σχήμα πτερυγίων. Στο κεφάλι της έχει μακριά μουστάκια που χρησιμεύουν ως αισθητήρια όργανα. Δεν έχει εξωτερικά αυτιά, αλλά μικρές ακουστικές οπές.
Το δέρμα της καλύπτεται από κοντό τρίχωμα μήκους μισού εκατοστού με πιο συνηθισμένα χρώματα το μαύρο, το σκούρο καφέ ή γκρίζο στη πλάτη ενώ στην κοιλιά το ανοικτό γκρίζο. Συχνά, έχει εμφανή σημάδια στο δέρμα της πλάτης της από γρατσουνιές και παλιές πληγές. Τα δύο τελευταία χαρακτηριστικά διευκολύνουν στην αναγνώριση των ατόμων ενός πληθυσμού.

Τα ενήλικα αρσενικά είναι λίγο πιο μεγάλα και βαριά από τα θηλυκά (αρσενικά: μήκος 2.4 μετρά, βάρος 315 κιλά; θηλυκά: μήκος 2.0 – 2.4 μέτρα, βάρος 300 κιλά).
Τα μικρά της Μεσογειακής φώκιας έχουν μήκος περίπου 1 μέτρο και ζυγίζουν γύρω στα 15 - 18 κιλά. Το δέρμα τους καλύπτεται από μακρύ τρίχωμα μήκους 1-1.5 εκατοστών, χρώματος σκούρου καφέ έως μαύρου. Στην κοιλιά υπάρχει μία άσπρη κηλίδα, της οποίας το σχήμα διαφέρει χαρακτηριστικά σε κάθε φώκια αλλά και μεταξύ των δύο φύλων. Το τρίχωμα αυτό αντικαθίσταται μετά από 6-8 εβδομάδες από το χαρακτηριστικό κοντό τρίχωμα των ενήλικων ζώων.

Μην φύγετε από την Κίμωλο χωρίς να έχετε δοκιμάσει την τυρένια ένα είδος ανοιχτής τυρόπιτας, παρασκευάζεται από μανούρι, αυγά και ελαιόλαδο. Η αμαραθένια μοιάζει με τυρένια αλλά περιέχει και μάραθο. Την υπέροχη νηστίσιμη λαδένια κα τα ξεχωριστά παξιμάδια, με τον πελτέ, τη λιαστή ντομάτα, τις πολύ μικρές ελιές και το ξερό  τυρί που ήταν τυλιγμένο στη « λάσπη του μούστου»