Αρχαία κινεζική παράδοση των «δεμένων ποδιών».

Μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα, το δέσιμο των γυναικείων ποδιών στην Κίνα, ήταν μια από τις πιο σημαντικές παραδόσεις. Ήταν όμως και μια βασανιστική και επίπονη διαδικασία.

H αρχαία κινεζική παράδοση των «δεμένων ποδιών». Πώς δέκα αιώνες οι γυναίκες της Κίνας υποβάλλονταν σε αυτή την οδυνηρή πρακτική.

Για περίπου δέκα αιώνες, διαδοχικές γενιές γυναικών της Κίνας υπέμεναν μία απίστευτα οδυνηρή πρακτική. Οι γονείς  έσπαγαν και διαμόρφωναν τα πόδια των κοριτσιών τους, σε πολύ μικρές ηλικίες, με τέτοιο τρόπο ώστε 

μεγαλώνοντας να μοιάζουν με οπλές. Η παράδοση, γνωστή ως «foot binding» (δέσιμο ποδιών), κατέληξε να συμβολίζει την «αγκύλωση» της Κίνας και ένα απομεινάρι από το μακρινό παρελθόν της χώρας.

Τα μικρά πόδια θεωρούνταν σύμβολο ομορφιάς και κοινωνικής θέσης και, κάποτε, ήταν ίσως ο μοναδικός τρόπος προκειμένου μία γυναίκα να παντρευτεί κάποιον ευκατάστατο. Κατά τη διαδικασία τύλιγαν τα πέλματα με ένα μακρύ κομμάτι ύφασμα, εκτός από το μεγάλο δάχτυλο, έτσι ώστε τα υπόλοιπα να πιεστούν επάνω στο πέλμα. Χρειάζονταν περίπου έξι μήνες για να μάθουν να περπατούν και πάλι και να συνηθίσουν τον πόνο. 

Εκτός από τα μικροσκοπικά πόδια σε σχήμα λωτού, οι γυναίκες θα «κληρονομούσαν» μολυσματικές ασθένειες, ακρωτηριασμούς και αναπηρίες. Το δέσιμο είχε σκοπό να προσελκύσει μνηστήρες αλλά και να αναδείξει το κοινωνικό στάτους κάθε οικογένειας. Η διαδικασία ήταν ιδιαίτερη. Στην τρυφερή νηπιακή τους ηλικία, ένας «ακροδέτης» μούλιαζε τα πόδια των κοριτσιών μέσα σε ειδικό διάλυμα και στη συνέχεια έκανε μασάζ ώστε να μαλακώσει τελείως τα πέλματα και να χαλαρώσει τους μύες. Αργότερα, «γύριζε» τα δάχτυλα των ποδιών πολύ περισσότερο από ότι επέτρεπαν τα οστά, προσπαθώντας να φτάσει το μπροστινό μέρος, στη φτέρνα. Οι σπαρακτικές κραυγές των νηπίων δε συγκινούσαν ούτε τον ειδικό αλλά ούτε και τις οικογένειές τους.

Λίγο πριν ολοκληρωθεί η διαδικασία και το πόδι δεθεί σφιχτά, ο «ακροδέτης» έσπαγε την καμάρα του ποδιού. Πολλές γυναίκες υπέστησαν ακρωτηριασμούς στα κάτω άκρα, καθώς οι μολύνσεις θα μπορούσαν να τους κοστίσουν τη ζωή. Όταν το πόδι έφτανε τα 7,5 εκατοστά, οι επίδεσμοι έβγαιναν και τη θέση τους έπαιρναν χρυσοκέντητες παντόφλες. Η περιζήτητη νύφη ήταν έτοιμη.

Το πρώτο καταγεγραμμένο «δέσιμο» πέλματος εμφανίστηκε στην περίοδο των Πέντε δυναστειών και Δέκα κρατών, κατά τον δέκατο αιώνα. Κατά καιρούς έχουν υπάρξει διάφορες θεωρίες για να εξηγήσουν την προέλευση του εθίμου. Υπάρχει ένας μύθος που αναφέρεται σε μία αυτοκράτειρα της δυναστείας Shang και θεωρείται πιθανός. Η συγκεκριμένη γεννήθηκε με το πόδι της παραμορφωμένο και προκειμένου να μην αισθάνεται «στιγματισμένη» απαίτησε τα νεαρά κορίτσια να έχουν δεμένα τα πόδια τους. Η πιο πιθανή εκδοχή είναι η ιστορία που  συνοδεύει τον αυτοκράτορα  Li Yu, που κυβερνούσε την Κίνα κατά το 961-975.  Λέγεται ότι ερωτεύτηκε μία χορεύτρια, η οποία έδενε τα πόδια της και χόρευε τον «χορό του λωτού». Ο χορός πήρε το όνομά του επειδή η αγαπημένη παλλακίδα χόρευε σε ένα επιχρυσωμένο στάδιο σε σχήμα λουλουδιού λωτού. Όταν έδεσε τα πόδια της πρώτη φορά σε σχήμα οπλής και χόρεψε στο στάδιο, η πρακτική έγινε πολύ της μόδας. Μετά την μεγάλη αυτή επιτυχία και δεδομένου ότι ήταν η αγαπημένη παλλακίδα του αυτοκράτορα, οι άλλες παλλακίδες προσπάθησαν να την μιμηθούν, ώστε να κερδίσουν την εύνοιά του. Έτσι ξεκίνησε το

«δέσιμο» των ποδιών, με την βασιλική αυλή να το επικυρώνει και στη συνέχεια να εξαπλώνεται σε όλη την Κίνα, αρχίζοντας από τον νότο. Τον δωδέκατο αιώνα, το δέσιμο των ποδιών είχε γίνει πολύ πιο διαδεδομένο, καθώς και από τις αρχές της δυναστείας των Τσινγκ (στα μέσα του 17ου αιώνα) κάθε κορίτσι που ήθελε να παντρευτεί είχε τα πόδια της «δεμένα». Οι μόνοι άνθρωποι που δεν έδεναν τα πόδια τους ήταν οι πολύ φτωχοί, οι λεγόμενοι Hakka, και οι γυναίκες που εργάζονταν στον τομέα της αλιείας, επειδή έπρεπε να έχουν φυσιολογικά πόδια προκειμένου να ισορροπούν στις βάρκες.

Τα κορίτσια θα έπρεπε να δένουν τα πέλματά τους μεταξύ τεσσάρων και έξι ετών. Αν ήταν νεότερα, δεν θα μπορούσαν να αντέξουν τον πόνο και, αν ήταν μεγαλύτερα από έξι, τα πόδια τους θα είχαν ήδη μεγαλώσει πολύ. Τεσσάρων έως έξι ήταν, επιπλέον, η ιδανική ηλικία επειδή μπορούσαν να εξηγήσουν τον λόγο στα κορίτσια και να τους βοηθήσουν να αντιμετωπίσουν τον πόνο.

 Συνήθως το δέσιμο των ποδιών συνοδευόταν από μία μυσταγωγική τελετή και από άλλες παραδόσεις με σκοπό την απομάκρυνση της κακής τύχης. 

Η διαδικασία προέβλεπε κάμψη των δαχτύλων των κοριτσιών κάτω από το πέλμα, χρησιμοποιώντας πολύ καιρό κορδέλες για να τυλίγουν τα πόδια τους μέχρι τον αστράγαλο. Επειδή τα οστά των παιδιών σπάνε πιο εύκολα, η ιδέα ήταν να συνεχίζεται το σπάσιμο του ποδιού όσο μεγάλωνε, μία διαδικασία που συνήθως χρειαζόταν δύο έως τρία χρόνια. Το τελετουργικό ξεκινούσε με ψαλίδισμα των νυχιών και μούλιασμα των ποδιών σε ζεστό νερό για να μαλακώσουν ο ιστός και τα οστά. Στη συνέχεια έκαναν μασάζ στα πόδια και έσπαγαν τα δάχτυλα εκτός από το μεγάλο, δένοντάς τα σφιχτά με ένα βαμβακερό ή μεταξωτό ύφασμα στο πέλμα. Μετά από δύο-τρεις ημέρες αφαιρούσαν το ύφασμα για να τα πλύνουν και να αποφευχθεί πιθανή μόλυνση. Κατόπιν, τα έδεναν ακόμη πιο σφιχτά από πριν. Τα κορίτσια ενθαρρύνονταν να περπατούν σε μεγάλες αποστάσεις, έτσι ώστε τα πόδια τους να συνηθίσουν το βάρος τους και να μην «χαλάσει» το σχήμα τους. Σκοπός τού δεσίματος των ποδιών ήταν αυτά να μη μεγαλώσουν παραπάνω από 7,6 έως 10 εκατοστά. Ένα πόδι που ήταν ακριβώς  7,6 εκατοστά αποκαλούνταν «χρυσός λωτός» ενώ τα 10 εκατοστά «ασημένιος λωτός». Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι με αυτόν τον τρόπο οι γυναίκες ήταν πιο εξαρτημένες από τους άντρες. Τα κορίτσια, φυσικά, ανέπτυσσαν έναν ιδιόμορφο τρόπο βαδίσματος, σχεδόν σαν να είχαν οπλές. Και προκειμένου να διευκολυνθεί η μετακίνηση τους, οι γυναίκες με τα δεμένα πόδια ανέπτυσσαν δυνατούς μύες στα ισχία, τους μηρούς τους και τους γλουτούς, τόσο πολύ ώστε τα χαρακτηριστικά αυτά θεωρήθηκαν ελκυστικά για τους Κινέζους άνδρες της εποχής. 

Κατά τον 19ο αιώνα, προς το τέλος της δυναστείας των Τσινγκ, οι δυτικές χώρες αποίκισαν την Κίνα και πολλοί δυτικοί άρχισαν να μετακινούνται προς τη χώρα. Αυτό συνέπεσε χρονικά με την περίοδο που η πρακτική ήταν πιο διαδεδομένη. Έτσι, πολλές δυτικές γυναίκες, ειδικά οι σύζυγοι των χριστιανικών ιεραποστολών, έγιναν ένθερμοι υποστηρικτές κατά της πρακτικής δημιουργώντας ακόμη και καταφύγια για τη στήριξη των γυναικών αυτών. Περίπου την ίδια εποχή, οι Κινέζοι διανοούμενοι που είχαν σπουδάσει στο εξωτερικό, στην Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική επέστρεψαν στην Κίνα και δήλωσαν την υποστήριξή τους για την κατάργηση. Έτσι, σιγά-σιγά η πρακτική άρχισε να γίνεται ντεμοντέ.

Αυτή η αλλαγή στη μόδα επέφερε ξαφνικά και μία φρικτή παρενέργεια: πολλά κορίτσια που είχαν τα πόδια τους δεμένα, προκειμένου να είναι κατάλληλες για γάμο, βρέθηκαν ξαφνικά εγκαταλελειμμένα από τους συζύγους τους, επειδή τα πέλματα αυτά δεν ήταν πια της μόδας. 

Ακόμη χειρότερα, στις μεγαλύτερες πόλεις μερικοί άνδρες έκοβαν τους συνδέσμους των ποδιών σε γυναίκες με δεμένα πέλματα επειδή αυτές δεν θα μπορούσαν ποτέ να δείχνουν τα γυμνά πόδια τους σε κανέναν, ούτε καν στους συζύγους τους. Γι ‘αυτές, η διαδικασία που ξεκίνησε με πολύ πόνο και δάκρυα επίσης τελείωνε με πόνο και δάκρυα.

Η πρακτική αυτή απαγορεύτηκε το 1912. Μέχρι τη στιγμή που ο Μάο Τσε Τουνγκ ανέλαβε τον έλεγχο της Κίνας το 1949, η πρακτική αυτή είχε πια σταματήσει εκτός από μερικές απομακρυσμένες, ορεινές περιοχές της χώρας.