Υψηλές ανθρώπινες αξίες

Οι αξίες της ζωής μας προκύπτουν από την ανάγκη μας να συναναστρεφόμαστε με άλλα άτομα. Να συνυπάρχουμε αρμονικά, με σεβασμό ο ένας απέναντι στον άλλον, με υπομονή, υπευθυνότητα και αγάπη. Είναι, όμως, και το σπουδαιότερο δώρο για τον εαυτό μας και τα παιδιά μας που μπορούμε να τους χαρίσουμε, για να τους κάνουμε ανεξάρτητους, αυτάρκεις και ευτυχισμένους ανθρώπους.

 Όλοι γνωρίζουμε ότι η κοινωνία μας πέρα από την βαθιά κρίση που περνάει στο κοινωνικό, οικονομικό και εργασιακό επίπεδο βιώνει παράλληλα μια βαθύτατη πτώση αξιών. Οι άνθρωποι ζούμε σε οργανωμένες κοινωνίες και για να συνυπάρχουμε αρμονικά διαμορφώθηκαν αξίες και ορίστηκαν κανόνες. Κάθε άνθρωπος και κατ’ επέκταση κάθε οικογένεια καθορίζει την κλίμακα των αξιών της, σύμφωνα με την οποία πορεύεται στη ζωή. Κάθε άνθρωπος επιλέγει ποιά αξία είναι πιο σημαντική ανάλογα με..

-        την μόρφωσή του,

-        το περιβάλλον στο οποίο ζει,

-        τα βιώματά του,

-        τις συνθήκες ζωής του,

Η γνωριμία με τις αξίες ξεκινάει από τα πρώτα χρόνια ζωής του παιδιού και γι’ αυτό ο ρόλος του γονέα είναι πολύ σημαντικός. Γνωρίζετε ποιες είναι; «Ειλικρίνεια, συμπόνια, υπομονή, συνεργασία, τιμιότητα, δικαιοσύνη, ταπεινότητα, ανεκτικότητα, σύνεση, υπευθυνότητα, σταθερότητα, κοινωνικότητα, ελευθερία, διάλογος, φιλία, αγάπη, τάξη, γενναιοδωρία, χαρά, δημιουργικότητα, εμπιστοσύνη και ο σεβασμός. Ο κάθε άνθρωπος έχει μεγαλώσει και έχει ενστερνιστεί τις δικές του αξίες, οι οποίες μπορεί να διαφέρουν από αυτές ενός άλλου ανθρώπου. Ακριβώς για τον λόγο αυτόν θα μπορούσαμε να απαριθμήσουν εκατοντάδες «αξίες ζωής» που για τον κάθε έναν παίζουν μεγαλύτερο ή μικρότερο ρόλο στη ζωή. Σημασία, λοιπόν, έχει να καταλάβουν γιατί χρειάζεται να έχουν αξίες και πώς ακριβώς βοηθούνται από αυτές. Οι αξίες, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιούμε πάντα, είναι αυτές που καθοδηγούν σε μεγάλο βαθμό τις αποφάσεις της ζωής μας. Όταν, λοιπόν, τις γνωρίζουμε καλά μπορούμε να αποφασίσουμε πώς θα ζήσουμε και κυρίως πώς θα ζήσουμε καλύτερα. Βέβαια, οι αξίες μας μπορεί να αλλάξουν στην πορεία της ζωής μας, καθώς θα αλλάζουν και οι επιθυμίες μας ή ο τρόπος που ορίζουμε την ευτυχία, ενώ μπορεί να αλλάξει και η προτεραιότητα που τους δίνουμε. Για να μπορέσουν οι γονείς να καλλιεργήσουν τις αξίες στο παιδί χρειάζεται να γνωρίζουν πρώτα, πρώτα οι ίδιοι ποιες αξίες θεωρούν πολύ σημαντικές και ποιες λιγότερο σημαντικές. Η ανάγνωση των παραμυθιών ή η παρακολούθηση μιας ταινίας ή μιας θεατρικής παράστασης είναι εξαίρετες αφορμές για να ευρύνουν τον χαρακτήρα τους.

Για παράδειγμα, το παραμύθι με τα τρία γουρουνάκια τονίζει την αξία της φιλίας και της συνεργασίας, το παραμύθι με το λύκο και τα εφτά κατσικάκια τονίζει την αξία της ειλικρίνειας, το παραμύθι με τον τζίτζικα και τον μέρμηγκα τονίζει την αξία της εργατικότητας κ.α.

Είναι πολύ πιο απλές και θεμελιώδεις οι αξίες με τις οποίες οφείλουμε να το γαλουχήσουμε, μέχρι τουλάχιστον τη στιγμή που θα αποφασίζει μόνο του, για τις προσωπικές του αξίες τις οποίες έχει θεμέλια από το πώς μεγάλωσε.

Ενσυναίσθηση

Σήμερα, η εμπάθεια συνδέεται με το μίσος, την έντονη εχθρότητα. Λειτουργεί ως αντίδοτο στο μίσος, "θέλει" να καταλάβει τον άλλον τόσο βαθιά, σαν να ήταν μέσα του. Αποτελεί έναν πολύ σημαντικό παράγοντα στην συναισθηματική ανάπτυξη, ενώ τα παιδιά από την προσχολική κιόλας, ηλικία είναι ικανά να δείξουν ευαισθησία απέναντι στους άλλους. Ένα άτομο που χρησιμοποιεί την ενσυναίσθηση, μπορεί να αναγνωρίσει, να αντιληφθεί και να αισθανθεί αυτό που αισθάνεται ένα άλλο άτομο. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να βάλει τον εαυτό του στη θέση του άλλου, να κατανοήσει τη συμπεριφορά του και να αναγνωρίσει τα κίνητρά του. Πρόκειται, εν ολίγοις, για ένα εξαιρετικά ισχυρό εργαλείο επικοινωνίας. Για μια ικανότητα που, αν και όλοι διαθέτουμε, την αγνοούμε. Γι’ αυτό και παραμένει αναξιοποίητη.

Ειλικρίνεια

Το να είσαι ειλικρινής σημαίνει να λες πάντα την αλήθεια, να εκφράζεις πάντα τις πραγματικές σκέψεις και τα αληθινά συναισθήματά σου. Το να μην λες ψέματα είναι μια αρετή που σε κάνει άτομο αξιόπιστο και άξιο σεβασμού. Το να είσαι ειλικρινής αντανακλάται σε κάθε μικρή πράξη της ζωής σου και σε κάθε ένα από τα λόγια σου. Αν και κάποιες φορές είναι δύσκολο να είσαι ειλικρινής επειδή καμιά φορά η αλήθεια πονάει. Για αυτό ακριβώς το λόγο, για να είναι κάποιος ειλικρινής πρέπει να είναι συμπονετικός, διακριτικός και να προσπαθεί αυτά που θα πει να μην προσβάλλουν τον άλλον. Μπορούμε πάντα να είμαστε ειλικρινείς, απλά λέγοντας αυτό που νομίζουμε ή αυτό που έγινε χωρίς να φοβόμαστε ή να προσδοκάμε κάτι.

Σεβασμός

Είναι ένα συναί­σθημα έμφυτο στον άνθρωπο. Εκ πρώτης όψεως, είναι συγγενής με την αγάπη. Κατά κανόνα, σεβό­μαστε και αγαπούμε κάποιον. Παράλληλα όμως, ο σεβασμός περικλείει και κάποιον φόβο. Τα δύο αυτά συναισθήματα, όσο κι αν φαίνονται διαφορετικά, συμπορεύονται τέλεια και γίνονται οι δύο κινητήριοι μοχλοί στη ζωή του ανθρώπου. Απέναντι στους άλλους, απέναντι στο περιβάλλον αλλά και προς τον ίδιο τους τον εαυτό. Τα παιδιά θα πάρουν παράδειγμα από εσάς αναφορικά με τον σεβασμό και έτσι θα καταλάβουν ότι για να τους σέβονται πρέπει και εκείνα να σέβονται τους άλλους.

Ευγνωμοσύνη

Όταν νιώθετε ευγνώμονες για τα πράγματα που έχετε, όσο μικρά κι αν είναι, θα λάβετε περισσότερα όμοιά τους.  Αν είστε ευγνώμονες για τα χρήματα που έχετε, έστω κι αν είναι λίγα, θα λάβετε περισσότερα. Αν είστε ευγνώμονες για μια σχέση, ακόμα κι αν δεν είναι τέλεια, η σχέση θα βελτιωθεί. Αν είστε ευγνώμονες για τη δουλειά που έχετε, κι ας μην είναι η δουλειά των ονείρων σας, θα σας προσφερθούν καλύτερες επαγγελματικές ευκαιρίες. Επειδή η ευγνωμοσύνη είναι ο μεγάλος πολλαπλασιαστής της ζωής. Η ευγνωμοσύνη ξεκινά με μια απλή λέξη “ευχαριστώ“, αλλά πρέπει να την αισθάνεστε με όλη σας την καρδιά. Όσο συχνότερα λέτε ευχαριστώ, τόσο περισσότερα θα το αισθάνεστε και τόσο μεγαλύτερη αγάπη θα εκπέμπετε. Μάθετε στον εαυτό σας να νιώσει ευγνώμων για την κάθε ημέρα που ζει, ακόμα και για τα πιο μικρά πράγματα που συμβαίνουν γύρω μας, από μια ηλιόλουστη ημέρα, μέχρι ένα χαμόγελο από κάποιον άγνωστο.

Θετική σκέψη

Τα αισιόδοξα και θετικά άτομα είναι πιο ευτυχισμένα, πετυχαίνουν περισσότερα πράγματα στη ζωή τους, διατηρούν καλύτερα επίπεδα υγείας, έχουν καλύτερες κοινωνικές και επαγγελματικές σχέσεις και είναι πιο δημοφιλή και κοινωνικοί. Επίσης λύνουν τα προβλήματα πιο αποτελεσματικά και ανταποκρίνονται πιο γρήγορα και αποτελεσματικά. Μάθετε στον εαυτό σας να παρατηρεί όλα τα όμορφα που συμβαίνουν γύρω σας. Δείξτε του πώς να βλέπει τη θετική πλευρά σε πράγματα που πιθανώς σας στεναχωρούν ή σας φοβίζουν. Έτσι θα γίνεται ένας αισιόδοξος άνθρωπος που θα μπορεί να αντιμετωπίζει αποτελεσματικότερα τις δύσκολες καταστάσεις.

Επιμονή

Αυτή η δύναμη, υπάρχει μέσα μας, αλλά πολύ συχνά δεν την αναγνωρίζουμε. Δεν ανάβουμε το φώς για να την δούμε όπως δεν ανάβουμε το φώς για να δούμε την ευτυχία που μπορεί να υπάρχει και στις σκοτεινές μας στιγμές. Είναι μια απλή κίνηση. Κοίτα μέσα σου. Άναψε το εσωτερικό σου φώς. Ίσως τα πράγματα να σου φανούν αλλαγμένα. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι κανείς δεν είναι τέλειος και ότι όλοι κάνουμε λάθη. Μέσα από αυτά, όμως, μαθαίνουμε και όσο μαθαίνουμε γινόμαστε όλο και καλύτεροι. Σημασία, λοιπόν, έχει να μην εγκαταλείπουν τις προσπάθειές μας. Οι δύσκολες καταστάσεις, τα εμπόδια και οι προκλήσεις είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής. Μεγαλώνοντας, μαθαίνουμε να σκεπτόμαστε με έναν συγκεκριμένο τρόπο ο οποίος διαμορφώθηκε από τους γονείς μας, το σχολείο, την κουλτούρα, τον κοινωνικό περίγυρο, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και το πώς εμείς ερμηνεύσαμε όλα αυτά. Πολλές από τις καταστάσεις που ζούμε, είναι αποτέλεσμα του τρόπου σκέψης  μας και των αλυσιδωτών αντιδράσεων που προκάλεσε αυτός. Φαίνεται λοιπόν η υπομονή και η επιμονή να έχουν μια κοινή βάση είναι δύο εργαλεία απαραίτητα ώστε να αποφευχθεί η μαζική απογοήτευση και να αντικατασταθεί από την συλλογική δημιουργία.

Συγχώρεση

Κι όμως, «συγχωρώ» δεν σημαίνει «ξεχνώ». Αντίθετα, για να συγχωρέσουμε κάποιον πρέπει να θυμηθούμε ότι μας έκανε και να ασχοληθούμε με αυτό. Μόνο έτσι θα μπορέσουμε να το αφήσουμε πίσω. Γι’ αυτό και η διαδικασία της συγχώρεσης χρειάζεται χρόνο και μεγάλη προσπάθεια. Η άρνηση να συγχωρέσουμε τον «θύτη» είναι ένας τρόπος να του θυμίσουμε πόσο μας πλήγωσε, να του δείξουμε τι νιώθουμε όταν δεν μπορούμε να εκφραστούμε ανοιχτά. Όσο διατηρούμε, όμως, αυτά τα αρνητικά συναισθήματα, στερούμε από τον εαυτό μας τη δυνατότητα να αξιοποιήσει την ενέργειά του με πιο εποικοδομητικό τρόπο. Μένουμε κολλημένοι στο παρελθόν, δεν εξελισσόμαστε και τελικά φθειρόμαστε. Αν δεν μάθετε στον εαυτό σας να συγχωρεί θα μεγαλώσει μέσα σας η μνησικακία και δεν θα καταφέρετε ποτέ να είστε πραγματικά ευτυχισμένοι. Κάποια στιγμή θα πληγωθείτε από κάποιον. Μάθετέ του να εκδηλώνει με θετικούς τρόπους τον πόνο του και να δίνει συγχώρεση για να μπορείτε να προχωράτε μπροστά στη ζωή σας.

Γενναιοδωρία

Το «εγώ» και το «θέλω» κυριαρχούν στη ζωή των σημερινών παιδιών και όχι αδικαιολόγητα αφού και εμείς, με ένα «θέλω» μεγαλώσαμε. Η γενναιοδωρία είναι μία αξία που διδάσκεται πρώτα από τους γονείς και ακολουθεί τα παιδιά στο σχολείο και στην ενήλικη ζωή τους. Τώρα που είναι μέρες αγάπης είναι ιδανική ευκαιρία να μάθουμε στα παιδιά να προσφέρουν και στους λιγότερο τυχερούς ανθρώπους που ζουν γύρω μας. Η γενναιοδωρία έχει να κάνει με τη συμπεριφορά του να δίνεις χωρίς να έχεις να περιμένεις τίποτα σε αντάλλαγμα. Είναι πράξη ανιδιοτελής και δείχνει ότι κάποιος νοιάζεται για τον άλλον και όχι μόνο για τον εαυτό του, συμπονά και θέλει να προσφέρει. Η γενναιοδωρία, δεν περιορίζεται σε καταστάσεις μεγάλης ανάγκης, αντίθετα περιλαμβάνει τις αγνές προθέσεις του ατόμου να δίνει και να προσφέρει για το κοινό καλό μέσα από την καρδιά του, και μπορεί να θεωρηθεί το αντίδοτο της απληστίας και της κτητικότητας. Συχνά ταυτίζεται με την αρετή, για αυτό και η γενναιοδωρία είναι ένα επιθυμητό χαρακτηριστικό ανθρώπου.

Αυτοσυγκράτηση

Είναι ένα μεγάλο θέμα η διαχείριση του θυμού, για πολλούς ανθρώπους. Το ζητούμενο δεν είναι να καταπιεστεί, ούτε όμως να εκδηλωθεί και να σπείρει τη διχόνοια, την αρνητικότητα και την ανισορροπία. Το ζητούμενο είναι να συγκρατηθεί συνειδητά. Μια βασική αιτία που μας οδηγεί στον θυμό είναι η έλλειψη ανεξαρτησίας. Όταν είμαστε εξαρτημένοι από κάποιους για να μας παρέχουν πράγματα που θέλουμε και δεν το κάνουν, τότε θυμώνουμε. Ο θυμός σε αυτή τη περίπτωση είναι ένα καμπανάκι που μας λέει “ανεξαρτητοποιήσου”, κάνε πράγματα μόνος σου, μην περιμένεις από κανέναν. Όταν θίγεται το εγώ μας επίσης θυμώνουμε. Εκεί χρειάζεται αποστασιοποίηση, να μην ταυτιζόμαστε δηλαδή με το εγώ μας. Δύσκολο για αρκετό κόσμο, όμως το εγώ είναι μια χαζομάρα. Δεν μιλάμε βέβαια για την περίπτωση που θίγονται βασικά συμφέροντα δικά μας, της οικογένειάς μας ή της κοινωνίας τα οποία πρέπει να προστατεύσουμε στην περίπτωση αυτή έχουμε χρέος να δράσουμε, αλλά και πάλι ο θυμός είναι περιττός κι επιμολυντικός. Παρατήρησε τον θυμό σου όταν προκύπτει. Η παρατήρηση είναι το πρώτο βήμα για το ξεπέρασμα του θυμού, είναι το νοητικό βήμα. Μετά τη νοητική παρατήρηση λοιπόν, νιώσε αυτή την ισχυρή ενέργεια και ανέβασέ την. Ο άνθρωπος είναι ένας “μετουσιωτής” ενεργειών και πρέπει να μάθει να ανυψώνει τα συναισθήματά του, αν θέλει να λέγεται άνθρωπος. Η καταπίεση του θυμού απ’ την άλλη, δημιουργεί ανθρώπους μαλθακούς, γεμάτους απωθημένα, πικρίες κι επικίνδυνα για την υγεία τελικά δηλητήρια στο σύστημά του. Γι’ αυτό το ζητούμενο δεν είναι η καταπίεση, αλλά η σωστή δράση. Η χωρίς έλεγχο εκτόνωση του θυμού βέβαια, μπορεί να γίνει πολύ καταστροφική, να ειπωθούν λόγια που πληγώνουν και δεν ξεχνιούνται, να γίνουν πράξεις για τις οποίες θα μετανιώσουμε και θα έχουμε ενοχές ίσως για όλη μας τη ζωή… Ενώ με την εκτόνωση του θυμού επίσης μολύνουμε τις ενέργειες του χώρου μας και φυσικά προκαλούμε μεγάλη ανισορροπία στο σύστημά μας, στους αδένες μας, στην υγεία μας. Μια έκρηξη θυμού μπορεί να προκαλέσει ζημιές στο ενεργειακό μας σύστημα που θα χρειαστούν μέρες ή εβδομάδες και μήνες για να θεραπευτούν.

Μοναδικότητα

Παρά τις κοινές αξίες, όμως, που όλοι παραδεχόμαστε ότι συμβάλουν στην ομαλή μας συμβίωση, θα πρέπει να μάθουμε ότι ο κάθε άνθρωπος, είναι μοναδικός. Μπορεί να έχει διαφορετικό χρώμα, διαφορετικό τρόπο ομιλίας, διαφορετικές απόψεις, και αυτή η διαφορετικότητα είναι που κάνει όλους τους ανθρώπους εξίσου ενδιαφέροντες, ξεχωριστούς και αξιαγάπητους.