Αλλάζει η ώρα

Ο Μάρτιος είναι ο πρώτος μήνας της άνοιξης κι αυτός που τουλάχιστον 

ωρολογιακά μας προετοιμάζει για το καλοκαίρι.

Η ημέρα «μεγαλώνει» κατά μια ώρα από την Κυριακή 26 Μαρτίου οπότε και θα γυρίσουμε τα ρολόγια μας μπροστά.

Συγκεκριμένα η ώρα από χειμερινή θα γυρίσει σε θερινή την τελευταία Κυριακή του Μαρτίου.

Όταν το ρολόι μας θα δείξει 03:00, το γυρνάμε μία ώρα μπροστά ώστε να δείξει 04:00.

Το χειμώνα, η ώρα αλλάζει πάντα την τελευταία Κυριακή του Οκτωβρίου δηλαδή ξανά αλλαγή ώρας για το 2017 την Κυριακή 29 Οκτωβρίου.

Γιατί όμως αλλάζει η ώρα δύο φορές το χρόνο;

Η ώρα αλλάζει ταυτόχρονα σε όλες τι Ευρωπαϊκές χώρες και αυτό συμβαίνει κάθε τελευταία Κυριακή του Μαρτίου και του Οκτωβρίου. Ο στόχος είναι η εξοικονόμηση της ενέργειας, καθώς με αυτό τον τρόπο επωφελούμαστε περισσότερες ώρες από το φως της ημέρας.

Ο «υπεύθυνος» για την αλλαγή της ώρας είναι ο Βενιαμίν Φραγκλίνος, ο οποίος φέρεται το 1784 να κάνει λόγο στην αλλαγή της ώρας από τότε. Συγκεκριμένα, σε μία επιστολή του που δημοσιεύθηκε σε μία γαλλική εφημερίδα, έκανε την πρόταση οι άνθρωποι κατά τους καλοκαιρινούς μήνες να ξυπνούν και να προσέρχονται στις εργασίες τους μία ώρα νωρίτερα, ώστε να υπάρχει διαθέσιμο περισσότερο φυσικό φως κατά τους θερινούς μήνες και να ανάβουν τα φώτα αργότερα. Στην πραγματικότητα ο Φραγκλίνος πρότεινε αντί να αλλάζουν οι δείχτες του ρολογιού να αλλάζουν οι άνθρωποι τα ωράριά τους, με στόχο πάντα την εξοικονόμηση ενέργειας.

Πρώτη φορά η ώρα αλλάζει για κακό σκοπό στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο, προκειμένου να εξοικονομηθούν ενεργειακοί πόροι αλλά και για να συντονίζονται καλύτερα οι πολεμικές επιχειρήσεις στα διάφορα σημεία του πλανήτη.

Η αλλαγή της ώρας δεν ξαναεφαρμόζεται και ενεργοποιείται πάλι στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η αλλαγή της ώρας στην χώρα μας καθιερώθηκε το 1973.

Ήταν η χρονιά που ο πλανήτης έζησε μια από τις χειρότερες ενεργειακές κρίσεις και οι Ευρωπαϊκές χώρες κλήθηκαν από κοινού να πάρουν μια απόφαση ώστε να εξοικονομηθεί ενέργεια. Από τότε και για 20 χρόνια ίσχυε η αλλαγή της ώρας αλλά σε διαφορετικούς μήνες για τα διάφορα σημεία της Ευρώπης.

 Στην Ελλάδα η θερινή ώρα εφαρμόστηκε για πρώτη φορά, δοκιμαστικά, το 1932 και συγκεκριμένα από τις 6 Ιουλίου μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου όπου τα ρολόγια είχαν τεθεί μία ώρα μπροστά.

Γιατί η Ισλανδία δεν έχει υιοθετήσει την αλλαγή ώρας.

Η Ισλανδία δεν έχει υιοθετήσει το μέτρο. Λόγω του υψηλού γεωγραφικού πλάτους η ανατολή και η δύση του ήλιου αλλάζουν κατά πολλές ώρες στη διάρκεια του έτους και η επίδραση της αλλαγής του ρολογιού κατά μία ώρα θα ήταν, σε σύγκριση, μικρή.

Έπειτα από μια μικρή έρευνα μπορεί να διαπιστώσει κάποιος, ότι αυτή ιστορία έχει αρκετό ενδιαφέρον, διότι εμπλέκονται ο καθένας με τον δικό του τρόπο διάφοροι όπως: Βενιαμίν Φραγκλίνος ,Δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, Πετρέλαιο, Ενεργειακή κρίση, Δρομολόγια τρένων, Ούγκο Τσάβες, Ευρωπαϊκό συμβούλιο, Γκρίνουιτς, Internet Swatch.

Που να φανταζόταν ο Βενιαμίν Φραγκλίνος σε τι μπελάδες θα μας έβαζε πριν 200 χρόνια

Για χιλιάδες χρόνια ο Ήλιος ήταν το ρολόι του ανθρώπου. Όταν βρισκόταν στο υψηλότερο σημείο στον ουρανό, τότε ήταν μεσημέρι. Κανονικά αν ακολουθούσαμε με απόλυτη ακρίβεια κάθε βήμα του βασιλιά ήλιου, κάθε τόπος θα έπρεπε να έχει τη δική του ώρα, έτσι ώστε όταν ο Ήλιος μεσουρανεί στον τόπο αυτόν τα ρολόγια να δείχνουν 12 το μεσημέρι. Αυτό βέβαια σημαίνει ότι οι διάφοροι τόποι, ακόμη και μέσα στην ίδια χώρα (π.χ. η Κέρκυρα και η Ρόδος), θα είχαν διαφορετική ώρα. Το γεγονός αυτό οφείλεται αποκλειστικά στην αέναη περιστροφή του πλανήτη μας γύρω από τον άξονά του, που την αντιλαμβανόμαστε από την ημερήσια διαδρομή του πύρινου άστρου στον ουρανό μας, έτσι  ο Ήλιος κατά τη διάρκεια της ημέρας περνάει σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, πάνω από διαδοχικά γεωγραφικά μήκη και επομένως μεσουρανεί διαδοχικά, σε διαφορετικές χρονικές στιγμές σε κάθε τόπο.

Η ανάγκη για ενιαίο υπολογισμό της ώρας γεννήθηκε μόλις τον 18ο αιώνα. Μάλιστα, η πρώτη χώρα που εφάρμοσε ενιαία ώρα σε ολόκληρη την επικράτειά της ήταν η Μεγάλη Βρετανία το 19ο αιώνα. Το πρόβλημα δημιουργήθηκε από τα δρομολόγια των τρένων, καθώς επικρατούσε σύγχυση με τη διαφοροποίηση της ώρας στους σταθμούς που πραγματοποιούσαν στάση. Η απόφαση για την εφαρμογή κοινής ώρας σε όλο το σιδηροδρομικό δίκτυο της χώρας, πάρθηκε  στις 22 Σεπτεμβρίου 1847. Λίγες δεκαετίες αργότερα, το 1880 ορίστηκε με νομοθετική πράξη η ώρα του Γκρίνουιτς ως η κύρια ώρα της Βρετανίας.

Το 1884 η ώρα του Γκρίνουιτς υιοθετήθηκε ως η βασική ώρα υπολογισμού για ολόκληρο τον πλανήτη. Βάση της Μεσημβρινής ώρας Γκρίνουιτς, ολόκληρη η Γη χωρίστηκε σε ζώνες ώρας, δηλαδή σε 24 συνολικά ίσες ατράκτους (κάθε άτρακτος έχει πλάτος 15 μοίρες) και συμφωνήθηκε ότι όλοι οι τόποι χώρες που ανήκουν στην ίδια άτρακτο να έχουν την ίδια επίσημη ώρα που θα διαφέρει από την διπλανή της άτρακτο κατά μία ώρα. Όσο για τις περιπτώσεις εκείνες που μια χώρα εκτείνεται μέσα σε δύο ατράκτους, έχει ορισθεί το κράτος να έχει την επίσημη ώρα της ατράκτου που βρίσκεται η πρωτεύουσά του. Αυτό ισχύει και για εμάς, δηλαδή όλη η χώρα ακολουθεί την ώρα της δεύτερης ατράκτου στην οποία βρίσκεται η Αθήνα. Η άτρακτος αυτή απέχει 30 μοίρες (δηλαδή δύο ώρες) από την άτρακτο που βρίσκεται το Γκρίνουιτς του Λονδίνου, και μια ώρα από την άτρακτο της Κεντρικής Ευρώπης που ανήκουν οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες.

Η Ελλάδα η πιο ακριβής έκφραση που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει κανείς για τις ενδείξεις των ρολογιών μας στην Ελλάδα, κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του έτους (τους επτά δηλαδή μήνες που εφαρμόζεται η θερινή ώρα) είναι ότι βρίσκονται εκτός τόπου και χρόνου. Ακόμη όμως και όταν επιστρέφουν στους κανονικούς χειμερινούς ρυθμούς τους η μόνη περιοχή που οι δείκτες κινούνται εντός τόπου και χρόνου είναι το λεκανοπέδιο της Αττικής. Στις υπόλοιπες περιοχές της Ελλάδας χάνουν ή κερδίζουν ανάλογα .Η τοπική ώρα της Θεσσαλονίκης είναι διαφορετική από εκείνη της Αθήνας, όπως και μεταξύ της Κέρκυρας και της Ρόδου. Η Κέρκυρα για παράδειγμα ανήκει στην πρώτη άτρακτο, η Ρόδος στο άκρο της δεύτερης ατράκτου και η Αθήνα βρίσκεται κάπου στη μέση. Λίγοι γνωρίζουν ότι η τοπική ώρα της Λάρισας έχει περίπου δέκα λεπτά διαφορά με την τοπική ώρα του Ρεθύμνου, όπως ακριβώς συμβαίνει με την Καλαμάτα και τη Σάμο. Φανταστείτε όμως τι μπέρδεμα θα προκαλούσε και πόσες δυσκολίες θα αντιμετωπίζαμε στις συναλλαγές μας και στις καθημερινές δραστηριότητες αν κάθε πόλη σημείο στην Ελλάδα ακολουθούσε την τοπική του ώρα. Για να αντιμετωπιστεί και πρακτικά στις ενδείξεις των ρολογιών μας αυτό το πρόβλημα, δεχόμαστε ότι στην Ελλάδα επίσημη ώρα είναι αυτή των Αθηνών. Έτσι ένα μηχανικό ρολόι, ουσιαστικά δε μετράει το μέσο ηλιακό χρόνο, αλλά απλώς εντοπίζει το χρόνο που έχουμε κοινά αποδεχτεί και καθιερώσει, με βάση την συνεχή εναλλαγή νύχτας και ημέρας.

Ενεργειακό πρόβλημα και θερινή Ώρα (DST) όπου στον 20ό αιώνα ο άνθρωπος έχει αλλάξει τα φώτα στο χρόνο, αρχίζοντας από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο εφαρμόζοντας τη θερινή ώρα, ώστε να εξοικονομηθούν ενεργειακοί πόροι , διότι αν έχεις ήλιο στις 8 το βράδυ, δεν ανάβεις τα φώτα και περισσεύει πετρέλαιο για να αλληλοσκοτωνόμαστε. Η θερινή ώρα όμως, είναι ουσιαστικά προϊόν της πετρελαϊκής κρίσης των αρχών της δεκαετίας του1970. Συνολικά κατά τους επτά μήνες της θερινής ώρας εξοικονομούμε περίπου 210 ώρες ενέργειας εκμεταλλευόμενοι τον ήλιο. Η εφαρμογή του μέτρου ουσιαστικά δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα εφεύρημα των κρατών για να ξεκινούν οι καθημερινές μας δραστηριότητες νωρίτερα και να εκμεταλλευόμαστε περισσότερες ώρες ηλιακού φωτός. Εναλλακτικά της θερινής ώρας θα μπορούσαμε να ξυπνούσαμε μία ώρα νωρίτερα την θερινή περίοδο για να εκμεταλλευόμαστε το ηλιακό φως. Αυτό όμως θα προκαλούσε αντιδράσεις. Η λύση ήταν να τυποποιηθεί το σύστημα της θερινής ώρας, έτσι βαφτίζουμε το επτά. οκτώ ώστε όλοι να είναι ευχαριστημένοι και κανείς να μην αντιδρά.

Αν νομίζει κάποιος ότι το μέτρο το εφαρμόζουν όλες οι χώρες στον πλανήτη η απάντηση είναι αρνητική, διότι δεν έχουν όλοι το ίδιο πρόβλημα. Το παιχνίδι με τις ώρες δεν το παίζουν οι χώρες που βρίσκονται κοντά στον Ισημερινό, όπου η μέρα διαρκεί 12 ώρες και η νύχτα άλλες τόσες. Αντίθετα, όσο πιο κοντά κατευθύνεται κανείς προς τους Πόλους τόσο περισσότερο ηλιακό φως είναι διαθέσιμο κατά τις πρωινές και βραδινές ώρες.

Επίσης, άλλο πρόγραμμα ακολουθούν οι Βορειοαμερικανοί, άλλο οι Ευρωπαίοι, άλλο οι Νοτιοαμερικανοί. Γενικά ο καθένας κάνει ότι θέλει αφού ο χρόνος είναι σχετικός (π.χ. η πολιτεία Νιουφάουντλαντ του Καναδά απέχει μισή ώρα από άλλες περιοχές στην ακτή του Ατλαντικού, τα ο Πακιστάν βρίσκεται μισή ώρα πίσω από την Ινδία, ενώ το Νεπάλ μόλις 15 λεπτά μπροστά. Χονδρικά 70 με 80 χώρες εφαρμόζουν το μέτρο της θερινής ώρας . Στον χάρτη φαίνονται με γαλάζιο χρώμα οι χώρες και περιοχές που ακολουθούν το σύστημα της θερινής ώρας, με πορτοκαλί αυτές που το ακολουθούσαν παλιότερα και κόκκινο αυτές που δεν το ακολούθησαν ποτέ.